فلسفه تاسیس موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)
موسسه تنظیم و نشر آثار امام(ره) به دستور حضرت امام شکل گرفت و قرار بود به تنظیم و نشر آثار ایشان بپردازد و به وضعیت نامناسب انتشار بیانات ایشان در جامعه پایان دهد و مرجعی برای رفع اختلاف برداشت‌ها و منبعی مطمئن برای ارجاعات سخنان و فرامین حضرت امام باشد.
مقدمه:
کار بزرگ امام خمینی رضوانالله تعالیعلیه برپایی نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران در جهان معاصر است. در دورانی که سران غرب و شرق عالم، سعادت بشر را در دوری از خداوند و فراموشی پروردگار، جستجو میکردند، حضرت روحالله با دم مسیحایی خود مجدد اسلام ناب محمدی (ص) شد و سرانجام تلاش و مجاهدت همه اولیاءالله در طول تاریخ به ثمر نشست و حاکمیت الهی در عرصه خاکی جان گرفت و حکومت اسلامی شکوفا شد.
اکنون قریب سیسال از عروج ملکوتی آن مرد خدا می‌گذرد و خلف صالح ایشان، امام خامنهای «مدظلهالعالی» بزرگ پرچمدار این نظام مقدس در مواجهه با شیاطین عالم هستند.
این انقلاب بینام خمینی در هیچ جای جهان شناخته شده نیست؛ این سخن مقام معظم رهبری حقیقتی است که دشمنان انقلاب اسلامی هم به آن اذعان میکنند و برای فراموشی امام راحل و محو نام او و بیانات او و راه و روش او برنامهریزیهای زیادی انجام می‌دهند. به دلیل اهمیت این موضوع، بنا داریم در قالب سلسله یادداشت‌هایی به موسسه تنظیم و نشر حضرت امام(ره) که اصلی‌ترین مرکز گسترش اندیشه‌ها و تفکرات حضرت امام و جلوگیری از تحریف ایشان است، بپردازیم. در این یادداشتها به ساختار، اهداف، شخصیت‌های موثر، رویکرد حاکم بر موسسه و رسالت آن در قبال تحریف حضرت امام(ره) خواهیم پرداخت و عملکرد آن را مورد نقد و بررسی قرار خواهیم داد.
تحریف شخصیت امام خمینی(ره)
تحریف امام واژهای است که چند سالی در سپهر اندیشه سیاسی ایران مورد توجه پژوهشگران تاریخ انقلاب اسلامی قرار گرفته است البته قریب بیست سال است که مقام معظم رهبری در مناسبتهای مختلف نسبت به تحریف شخصیت و راه حضرت امام هشدار داده‌اند، ایشان میفرمایند: «اگر ملّت ایران بخواهد به آن هدفها برسد، بخواهد این راه را ادامه بدهد، باید راه امام بزرگوار را درست بشناسد، اصول او را درست بشناسد، نگذارد شخصیّت امام را تحریف کنند، که تحریف شخصیّت امام، تحریف راه امام و منحرف کردن مسیر صراط مستقیم ملّت ایران است».۱۴/۳/۹۴
ایشان تاکید میکنند: «در داخل هم بعضی ندانسته، بعضی هم دانسته [شخصیّت امام را] تحریف میکردند؛ حتّی زمان حیات خود امام. هر حرفی را که به‌نظرشان پسندیده بود، به امام نسبت میدادند؛ در حالی‌که ارتباطی به امام نداشت. بعد از رحلت امام هم همین جریان ادامه داشته است؛ حتّی تا آنجاییکه بعضی حرفها و بعضی اظهارات، امام را به صورت یک آدم لیبرال که هیچ قید و شرطی در رفتار او در زمینه‌های سیاسی، حتّی در زمینه‌های فکری و فرهنگی وجود ندارد معرّفی میکنند؛ این هم به شدّت غلط و خلاف واقع است».۱۴/۳/۹۴
مقام معظم رهبری ملاک راه امام و خط امام را تبیین درست اندیشه و راه امام میدانند و میفرمایند: «مواضع امام بایستی به طور روشن و واضح – همان طور که خود او گفت، همان طور که خود او نوشت – تبیین شود؛ این ملاک راه امام و خط امام و صراط مستقیم انقلاب است».۱۴/۳/۸۹
اینکه چرا رهبر معظم انقلاب در سال‌های مختلف نسبت به تحریف مبانی حضرت امام هشدار داده‌اند و از آن احساس خطر کرده‌اند، نشان از اهمیت فراوان این موضوع دارد لذا در جای خود باید به طور مفصل بررسی شود که چه افراد و چه جریان‌هایی و با چه اهدافی به دنبال تحریف اندیشه‌های نورانی حضرت امام بوده و هستند و راه‌های مقالبه با آنها چیست. ما در یادداشت‌های پیش‌رو بر موسسه تنظیم و نشر آثار حضرت امام تمرکز خواهیم داشت و به بررسی عملکرد آن خواهیم پرداخت چرا که این موسسه در ابتدا که به دستور حضرت امام شکل گرفت قرار بود به تنظیم و نشر آثار ایشان بپردازد و به وضعیت آشفته‌ی انتشار بیانات حضرت امام در جامعه پایان دهد و مرجعی برای رفع اختلاف برداشت‌ها و منبعی مطمئن برای ارجاعات سخنان و فرامین حضرت امام باشد لذا لازم است مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرد تا مشخص گردد به چه میزان به رسالت خود عمل نموده است.
بعد از رحلت امام عظیم الشأن، طیفی در این موسسه بر سرکار آمد و جریان غالب شد که برخی از آنان یا در زمان حیات حضرت امام در مقابل او ایستادند و یا بعد از رحلت ایشان به آرمان‌های وی پشت کردند و یا در عمل موسسه را به سمتی بردند که مورد نظر حضرت امام نیست و آرمان ایشان در آن مظلوم واقع شده است
یکی از علل لزوم پرداختن به عملکرد نهادهای مسوول و در راس آنها موسسه تنظیم و نشر آثار حضرت امام(ره)، یافتن آسیب‌ها و نقاط ضعف آنهاست تا با برطرف نمودن آنها، آمادگی و توانایی بیشتری در دفاع از مبانی و شخصیت ایشان پیدا کنند.
با اهدافی که در اساسنامه تشکیل موسسه آمده و مصوبات مجلس شورای اسلامی که بعد از رحلت حضرت امام درباره انتشار و گسترش افکار و نظرات ایشان در جامعه به خصوص آموزش و پرورش و دانشگاه‌ها به تصویب رسید، امید می‌رفت الگویی که امام راحل از اسلام انقلابی یا همان اسلام ناب محمدی(ص) و مبتنی بر نظریه مترقی ولایت فقیه ارائه نمودند در جامعه اسلامی ایران نهادینه شده و نماد و سنبل برای کشورهای اسلامی شود. اما با تاسف باید گفت بعد از گذشت سالیان متمادی، تضعیف افکار انقلابی و نظرات ابتکاری حضرت امام در جامعه علمی و نخبگانی ملموس است.
بعد از رحلت امام عظیم الشأن، طیفی در این موسسه بر سرکار آمد و جریان غالب شد که برخی از آنان یا در زمان حیات حضرت امام در مقابل او ایستادند و یا بعد از رحلت ایشان به آرمان‌های وی پشت کردند و یا در عمل موسسه را به سمتی بردند که مورد نظر حضرت امام نیست و آرمان ایشان در آن مظلوم واقع شده است.
عملکرد موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره) در زمینه فرهنگی
جدای از انتقاداتی که به این موسسه در زمینه ساخت مرقد حضرت امام وارد است چرا که از اهداف و آرمان‌های انقلابی امام فاصله دارد و خود نوعی تحریف و دوگانگی شخصیت برای ایشان فراهم نموده چرا که عاشقان حضرت امام(ره) وقتی از اقصی نقاط جهان به ایران سفر میکنند با مشاهده سادگی و بی‌آلایشی حسینیه جماران، بر روح ملکوتی حضرت امام درود میفرستند و از این که حرف و عمل مقتدایشان یکی بوده مسرور میشوند اما هنگامی که به حرم مطهر ایشان مشرّف میشوند دچار حیرت و شگفتی میشوند و آرمان امام مستضعفین عالم را آنجا نمیبینند.
اما عمده انتقادات بر عملکرد موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره) در زمینه فرهنگی و اثرگذاری ضعیف و دوری از اهداف اولیه است و مع‌الاسف در سال‌های اخیر این مجموعه با گسترشی که پیدا کرده مأمنی برای معاندان انقلاب و بریدگان از نظام جمهوری اسلامی شده و به جای بسط دیدگاه و نظرات حضرت امام به قرائتهایی از گفتمان امام دامن میزند که در تقابل با اهداف و اصول بیان شده از سوی حضرت امام است. در فصل‌های آینده ان شاءالله به تفصیل به بررسی جریان حاکم بر این موسسه بزرگ و رصد و ارزیابی محصولات آن، خواهیم پرداخت.
فلسفه تاسیس موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)
سال ۱۳۶۷ یکی از برهههای مهم و حساس در طول دوران رهبری امام خمینی است، ابتدای سال با پیروزی رزمندگان اسلام در عملیات بزرگ والفجر۱۰ و تسخیر شهرهای مختلف عراق از جمله حلبچه و خورمال، و برتری نظامی ایران در جنگ تحمیلی، نوید بخش یکسره شدن تکلیف جنگ بود.
در داخل هم چند ماهی از متلاشی شدن باند مهدی هاشمی معدوم می‌گذشت و امید می‌رفت قائم مقام رهبری وقت، عبرت گرفته و به صراط انقلاب برگردد؛ اما استکبار جهانی و در رأس آن آمریکای جنایتکار با تقویت قوای صدام و دخالت مستقیم در جنگ و استفاده از بمب‌های شیمیایی و با شیوه‌ای ناجوانمردانه، موازنه را بر هم زد و شرایطی پیش آمد که حضرت امام با قبول آتش‌بس و اجرایی شدن قطعنامه سازمان ملل، موافقت کردند.
جنگ تحمیلی عملا با قبول قطعنامه ۵۹۸ از سوی ایران پایان یافت و با برقراری امنیت نسبی در مرزها، نیروهای انقلاب، نگاه خود را معطوف به جریانات داخل کردند. در داخل متأسفانه جریان منتظری با شدت بیشتر و به صورت علنی به مقابله با دیدگاه‌های انقلابی امام خمینی(ره) می‌پرداخت و با تهمت و افترا سعی می‌کرد حضرت امام را تحت تأثیر دیگران جلوه داده و بیانات و فرامین ایشان را از اعتبار بیاندازد.
در جامعه نخبگانی ایران به خصوص احزاب و گروه‌های مختلف که از ابتدای انقلاب اسلامی با استناد به بیانات حضرت امام مطامع خود را پیش میبردند، کم‌کم دچار اختلاف شدند، یک روزنامه بخشی از سخنان حضرت امام را نشر میداد و روزنامه دیگر با حذف آن بخش، به نشر بیانات حضرت امام می‌پرداخت لذا استناد به روزنامه‌ها مشکلساز شده بود. گاهی به کلامی از حضرت امام استناد میکردند که در هیچ مرجع مکتوبی موجود نبود یا مبتنی بر نقل شفاهی از ایشان بود که بر اختلافات میافزود.[۱]
از این جهت تاسیس مرکزی جهت سر و سامان دادن به دیدگاه‌ها و سخنان حضرت امام ضرورت پیدا کرد تا به وضعیت آشفته‌ی انتشار بیانات منتسب به ایشان در جامعه پایان دهد و مرجعی برای رفع اختلاف برداشت‌ها و منبعی مطمئن برای ارجاعات سخنان و فرامین حضرت امام باشد.
تدبیر سید احمد خمینی برای ساماندادن به امور رسانهای بیت حضرت امام
در همین زمان است که مرحوم حاج سید احمد خمینی با دوراندیشی و برای ساماندادن به امور رسانهای بیت حضرت امام و پایان دادن به برداشتهای مختلف از بیانات حضرت امام، طی نامهای اشکالات پیشآمده را برای حضرت امام شرح میدهد و نمونههایی را هم پیوست نامه خود میکند.[۲]
وی در شش بند مسائل مهمی بیان میکند؛ از جمله اختلاف بین متون منتشر شده از سخنان حضرت امام در جراید، برداشتهای گوناگون افراد، مواردی که بعد از سخنرانی یا اعلامیه اصلاح شده ولی اصل دست‌نویس یا صدا و فیلم حضرت امام موجود است و آینده باعث اختلاف می‌شود، مطالبی که هنوز منتشر نشده از بیانات و اشعار و کتب و غیره و نحوه بهرهبرداری، تحقیق، تحلیل و نیز انتشار اسناد و نامههای بایگانی شده در دفتر حضرت امام.
مرحوم سید احمد خمینی مقدمات تشکیل موسسهای با نام «موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی» را فراهم میسازد. ایشان مدیریت عالی این موسسه را بدست میگیرد و با نوشتن اساسنامه و ثبت آن، سمت و سوی آن را مشخص میسازد.
امام خمینی(ره) در پاسخ به نامه احمد آقا ضمن تجلیل از شخصیت ایشان میفرمایند: «شما را برای تنظیم و تدوین کلیه مسائل مربوط به خود، که بسا در رسانههای گروهی اختلافات و اشتباهاتی رخ داده است، انتخاب مینمایم».[۳]
پس از این حکم، مرحوم سید احمد خمینی مقدمات تشکیل موسسهای با نام «موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی» را فراهم میسازد. ایشان مدیریت عالی این موسسه را بدست میگیرد و با نوشتن اساسنامه و ثبت آن، سمت و سوی آن را مشخص میسازد.
ادامه دارد…
- ۱٫ با توجه به همین فضا بود که حضرت امام در آذرماه سال۶۶ در تتمه وصیتنامه سیاسی_الهی خود با درایت و هوشمندی و به صراحت آورده‌اند: «اکنون که من حاضرم، بعض نسبتهای بی واقعیت به من داده می‌شود و ممکن است پس از من در حجم آن افزوده شود؛ لهذا عرض میکنم آنچه به مننسبت داده شده یا می‌شود مورد تصدیق نیست، مگر آنکه صدای من یا خط و امضای من باشد، با تصدیق کارشناسان؛ یا در سیمای جمهوری اسلامی چیزی گفته باشم». صحیفه امام، ج۲۱، ص۴۵۱٫
- پایگاه موسسه تنظیم ونشرآثار، کد مطلب: ۱۲، تاریخ مطلب: ۱۴/۱۰/۱۳۹۵٫
[۳]. همان.
اخبار مرتبط
